Nhớ món bánh trần của ngoại

Chỉ còn hai ngày nữa là đến Tết Hàn thực. Tôi lại càng nhớ bà ngoại tôi da diết. Đã nhiều năm rồi tôi không còn được cùng ngoại chuẩn bị món bánh trôi, bánh chay và món bánh trần - tôi thấy có gia đình ở Hà Nội gọi đó là bánh trứng ngỗng. Ngoại tôi giờ đã đi xa. Bao ký ức một thuở bỗng ùa về khi ai đó nhắc đến ba chữ “Tết Hàn thực”.

Bánh trôi, bánh chay, có lẽ gia đình nào ở Hà Nội cũng biết nhưng món bánh trần có lẽ không nhiều người biết lắm!?

Ngày tôi còn bé, bố tôi đi công tác suốt nên 3 mẹ con tôi thường ở hẳn bên nhà ông bà ngoại trên một con phố cổ của Hà Nội. Tôi vẫn nhớ như in, trước Tết Hàn thực một tuần, bà ngoại tôi đã mua sẵn gạo nếp cái hoa vàng, hành khô và ít hạt tiêu.

Bao giờ, ngoại cũng ngâm gạo, đỗ xanh từ tối hôm trước,  sáng sớm hôm sau, ngoại tôi vo gạo lại cho sạch rồi rồi đem xay kỹ, trút bột nước vào túi vải treo lên cho róc hết nước, nhào lại bột cho dẻo, mịn.Ngoại luôn dặn hai mẹ con tôi “Con nhớ cho tỷ lệ 9 phần nếp, 1 phần tẻ để làm vỏ bánh, như thế thì bánh mới dẻo, nếu nhiều nếp quá, bánh dính và chảy, còn nhiều tẻ thì bánh sẽ bị cứng, ăn cũng không ngon. Còn đỗ xanh, mẹ chọn đỗ tiêu, nhỏ, thơm và phải nhặt kỹ những hạt sạn, hạt hỏng”.

Tôi thấy ngoại tôi viên bột thành những viên to như quả trứng ngỗng, tròn, đều nhau. Để làm nhân bánh, ngoại chuẩn bị thịt ba chỉ hoặc thịt sấn vai, băm nhỏ, rồi hành khô, đập dập, sau đó cũng băm nhỏ trộn lẫn với thịt. Hạt tiêu rang chín, giã nhỏ và trộn vào thịt, trộn thêm một chút gia vị, và phải trộn thật đều tay, vì nếu không, bánh sẽ chỗ nhạt, cho đậm, chỗ cay nhiều, chỗ cay ít. Trộn xong, ngoại tôi bắc chảo, xào cho thịt chín thơm. Đậu xanh sau khi được ngoại tôi ngâm kỹ, đồ chín, rồi giã nhuyễn. Vừa giã ngoại vừa dặn mẹ con tôi phải nhớ loại bỏ tiếp những hạt đỗ sượng vì những hạt đỗ đó có giã nữa cũng không nhuyễn mà dễ làm mất đi mùi thơm vốn có của đỗ xanh. Chờ thịt nguội, ngoại tôi trộn đỗ xanh đã giã nhuyễn với thịt rồi viên lại thành những viên tròn, nhỏ làm nhân bánh. Khi cho nhân vào giữa viên bột và để vào lòng bàn tay trái, dùng hai bàn tay vê tròn cho kín. Đun nước sôi, thả nhẹ nhàng từng viên bánh vào luộc và đun nhỏ lửa, khi bánh nổi lên là chín, vớt ra, thả vào chậu nước đun sôi để nguội cho săn mình và đỡ bị dính, cho bánh vào đĩa, gạn khô nước.

Cả gia đình tôi ai cũng thích món bánh trần, thích cái dẻo dẻo của vỏ bánh, cái đậm đà của thịt, vị cay cay của hạt tiêu và mùi thơm của hành khô, của đỗ xanh. Những ngày Tết Hàn thực, ngoại tôi thường ưu tiên làm nhiều bánh trần hơn bánh chay và bánh trôi, phần vì cả nhà đều thích ăn, phần vì ngoại để dành vài đĩa gửi biếu mấy cụ hàng xóm.

Những năm sau ngày ngoại tôi đi xa, thỉnh thoảng lắm mẹ con tôi mới làm bánh trần vì mẹ tôi cũng bệnh tật liên miên, tôi thì bận học, bận đi làm, rồi lập gia đình.

Tôi bỗng chạnh lòng khi nhớ lại thời thơ ấu của mình. Vậy mà lâu lắm rồi, tôi không còn bận bịu với việc ngâm gạo, ngâm đỗ, xay bột...Tiện đường đi làm về, dừng lại một quán nhỏ trên vỉa hè, thế là có đĩa bánh trôi, bát bánh chay. Nhưng hình như không quán nào thấy bán món bánh trần!?

Chao ôi, món bánh trần của ngoại, của mẹ, có lẽ dù bận việc, nhưng tôi cũng sẽ thu xếp làm món bánh đó để thắp hương ngoại, để biếu bố mẹ tôi, để cho các con tôi biết về một món ăn, một kỷ niệm ấu thơ của tôi.

Diệu Thu